Μουσική στην εποχή του Γ’ Ράιχ: Μια Σχέση Μουσικής και Ιδεολογίας

Περίληψη

Η Τέχνη, σε όλες τις εκφάνσεις της, χρησιμοποιήθηκε από την εξουσία και με σκοπό την εξαπάτηση του κοινού μέσα από την κατασκευή μιας πλαστής και καλλωπισμένης εικόνας, διαφορετικής ως προς την πραγματικότητα. Με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία και την εγκαθίδρυση του ναζιστικού καθεστώτος το 1933, η Γερμανία εισήλθε σε μια σκοτεινή περίοδο. H ελεύθερη έκφραση και η ανεξάρτητη καλλιτεχνική δημιουργία αποτέλεσαν ασυμβίβαστες ιδέες, με την ολοκληρωτική αφοσίωση στο ιδεώδες της ανώτερης γερμανικής φυλής που απαιτούσαν οι εθνικοσοσιαλιστές ηγέτες. Μία διάσταση της πολιτιστικής πολιτικής της Εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας, η οποία δεν έχει μελετηθεί επαρκώς, είναι αυτή της μουσικής. Πολλοί ιστορικοί, δημοσιογράφοι, πολιτικοί επιστήμονες, κοινωνιολόγοι, άνθρωποι των γραμμάτων αλλά και καθημερινοί πολίτες ασχολήθηκαν με τους τομείς της πολιτιστικής πολιτικής της ναζιστικής Γερμανίας, όπως ο κινηματογράφος, η αρχιτεκτονική, η γλυπτική, έχουν μελετηθεί αρκετά και υπάρχουν αρκετές αξιόλογες μελέτες, αντίθετα με την τέχνη της μουσικής που η προσοχή που έχει δοθεί είναι πολύ μικρή. Κι, όμως, αποτελεί μία σημαντική πτυχή της πολιτικής του Γ’ Ράιχ, αφού, μέσα από τη μουσική, εκφράζονταν οι εθνικοσοσιαλιστικές αξίες και ιδέες, όπως συνέβαινε και με άλλες τέχνες, λ.χ. τη γλυπτική. Η επιδίωξη για φυλετική και αισθητική κάθαρση του Γ΄ Ραιχ άγγιξε όλες τις μορφές της τέχνης. Οι μοντέρνες τεχνοτροπίες κηρύχθηκαν ως «εκφυλισμένες», από τον ιμπρεσιονισμό και τον φοβισμό ως το νταντά και τον σουρεαλισμό, περνώντας από τον κυβισμό, τον εξπρεσιονισμό και τη νέα αντικειμενικότητα. Οι Ναζί ένιωθαν αηδία για την τέχνη της περιόδου της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης. Αυτή η αντιμετώπιση πήγαζε, εν μέρει, από τη συντηρητική αισθητική τους, αλλά και από την πρόθεσή τους να χρησιμοποιήσουν την τέχνη σαν μέσο προπαγάνδας.