Χαρτογραφώντας το αθηναϊκό σχολικό τοπίο του 19ου αιώνα

Περίληψη

Αθήνα, 1834. Το πρόσφατα δημιουργημένο ελληνικό κράτος παλεύει να σταθεί στα πόδια του. Ο πρώτος του Κυβερνήτης (Ιωάννης Καποδίστριας) έχει δολοφονηθεί λίγα χρόνια πριν (1831), ένας νέος ηγέτης (Όθων) με την ομάδα του (Αντιβασιλεία) έχουν έρθει στην Ελλάδα και με τις ευχές των Μεγάλων Δυνάμεων δοκιμάζουν να αλλάξουν σχεδόν τα πάντα. Μέσα στις πρώτες διαφοροποιήσεις που επιχειρούνται είναι και η αλλαγή της πρωτεύουσας του κράτους. Το Ναύπλιο έχει ταυτιστεί με τον Καποδίστρια και η καινούρια κατάσταση θέλει μια καινούρια πρωτεύουσα, που θα υποδηλώνει και τη νέα αρχή. Η Αθήνα προκρίνεται λόγω της εκτίμησης του βασι­λιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου (πατέρα του νεαρού βασιλιά Όθωνα) στον αρχαιοελ­ληνικό πολιτισμό, και το 1834 η κυβέρνηση μαζί με τις δημόσιες υπηρεσίες της (και όποιους άλλους ακολουθούν) μετακινούνται στον νέο χώρο. Έτσι, η κωμόπολη  των 7.500 περίπου κατοίκων γίνεται πρωτεύουσα του νεοελληνικού κράτους και ξεκινά η οργάνωσή της σε αστικό κέντρο. Τα σπίτια και οι κάτοικοί της αυξάνονται, όπως αυξάνουν και πληθαίνουν και οι δραστηριότητές της. Η εκπαιδευτική δραστηριότητα, περιορισμένη έως τότε, τίθεται υπό την αιγίδα του κράτους και, σε συνδυασμό με την πανταχού παρούσα ιδιωτική πρωτοβουλία, όλο και περισσότερα σχολεία πρωτο­ βάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κάνουν την εμφάνισή τους. Αυτά τα σχο­λεία είναι που, μαζί με το Πανεπιστήμιο, του οποίου η λειτουργία ξεκίνησε το 1837, κατορθώνουν να κάνουν την Αθήνα να φαντάζει στο τέλος του 19ου αιώνα ως μια εξαιρετικά ζωντανή πόλη, όπου «η δίψα των γνώσεων είναι απίστευτος και παρά ταις κατωτάταις τάξεσιν ακόμη».