Δυο χελιδονάκια είχα: Ένα τραγούδι που έγινε παραμύθι για τις παραδόσεις των Ρομά

Περίληψη

Τα παιδιά, από τα πρώτα στάδια της ζωής τους, έρχονται σε επαφή με μια πολιτισμική πολυμορφία που απορρέει από κάθε πτυχή της καθημερινότητάς τους. Tο σχολείο, καλείται να ανταποκριθεί θετικά στην κοινωνική αυτή πολυμορφία, να αναγνωρίσει και να αξιοποιήσει τις πολιτισμικές καταβολές των μαθητών στις διαδικασίες μάθησής τους, δημιουργώντας παιδαγωγικά πλαίσια που προκρίνουν την αποδοχή, τον ισότιμο διάλογο, τον αναστοχασμό και τη δημιουργικότητα. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δε φαίνεται να γίνεται για τις κοινότητες μαθητών Ρομά, όπου παρά τις προσπάθειες, η εκπαιδευτική πρακτική τούς αποκόβει από σημαντικά στοιχεία του πολιτισμού τους, όπως η γλώσσα και οι παραδόσεις τους. Ο πολιτισμός των Ρομά θα έπρεπε να αποτελεί αφόρμηση για την υλοποίηση μαθησιακών δραστηριοτήτων που θα προάγουν την κουλτούρα και τη διασύνδεση των γλωσσών. Η μελέτη περίπτωσης αφορά την εφαρμογή ενός πιλοτικού σχεδίου εργασίας διευρευνητικής μάθησης σε μαθητές δημοτικού -όλων των τάξεων - της κοινότητας Ρομά στη Νέα Σμύρνη Λάρισας και στο πλαίσιο του προγράμματος «Υποστηρικτικές παρεμβάσεις σε κοινότητες ΡΟΜΑ για την ενίσχυση της πρόσβασης και μείωση της εγκατάλειψης της εκπαίδευσης από παιδιά και εφήβους στην Περιφέρεια Θεσσαλίας» του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. Συγκεκριμένα, η τάξη συζητά από κοινού να επιλέξει την αναζήτηση τραγουδιών που έγραψαν μουσικοί της κοινότητάς τους στη Ρομανί (ή στα Ρουντάρικα, όπως συνηθίζουν οι ίδιοι να λένε). Τα τραγούδια που συλλέγονται αφορούν κυρίως στιγμές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Η συλλογή και η καταγραφή των τίτλων και των στίχων τους με ελληνικούς χαρακτήρες (διαγλωσσικότητα) αποτέλεσε μία πρωτόγνωρη διαδικασία που ανέδειξε τόσο συναισθήματα ενθουσιασμού όσο και αμηχανίας στους μαθητές. Η τελική επιλογή ενός τραγουδιού συνέβαλε στη σύνθεση μιας αυτοσχέδιας ιστορίας η οποία περιλάμβανε στοιχεία της παράδοσης και των εθίμων των Ρομά. Ο ενθουσιασμός τους στην ανάληψη του ρόλου του ερευνητή, η πρωτόγνωρη εμπειρία που βίωσαν οι μαθητές, η επικύρωση των πολιτισμικών τους καταβολών, η ενεργός συμμετοχή και η διαρκής αλληλεπίδραση με τους συνομήλικους διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία.