Εννοιολογικές οριοθετήσεις στην παιδική λογοτεχνία: μια επισκόπηση

Περίληψη

Στόχος του άρθρου είναι η διερεύνηση της παιδικής λογοτεχνίας και των επιμέρους στοιχείων που συναπαρτίζουν ένα πεδίο λογοτεχνικής δημιουργίας, το οποίο διεκδικεί ολοένα και πιο έντονα την αυτονομία του, τόσο στο χώρο της θεωρίας της λογοτεχνίας, όσο και στους καταλόγους των εκδοτικών οίκων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η προσέγγιση ενός γνωστικού αντικειμένου απαιτεί τον προσδιορισμό των βασι­κών εννοιών που το συνθέτουν, το άρθρο επιχειρεί να διατρέξει τις βασικές θεωρητικές συζητήσεις για τον όρο «παιδική» -και ως εκ τούτου γύρω για τις νοηματοδο­ τήσεις του όρου «παιδί»-, καθώς και γύρω από τον όρο «λογοτεχνία». Η τελευταία ενίοτε δεξιώνεται την παιδική λογοτεχνία ως συμπληρωματικό ή και αναπόσπαστο στοιχείο της και ενίοτε την απορρίπτει λόγω οντολογικών διαφορών, που έχουν δι­αμορφωθεί στο πέρασμα των χρόνων μέσω της συγκρότησης ενός λογοτεχνικού κανόνα. Στα πλαίσια αυτά, θα παρατεθούν -εντός των ιστορικών τους συμφραζομέ­ νων- οι απόψεις για την παιδική λογοτεχνία και το παιδί ως κοινωνική κατασκευή, τα μορφικά και υφολογικά χαρακτηριστικά της παιδικής λογοτεχνίας, οι αξιολογικές κρίσεις για αυτήν, όπως αυτές διαμορφώνονται μέσα από την ενήλικη ματιά, αλλά και μέσα από τη ματιά του παιδιού-αναγνώστη. Τέλος, θα παρουσιαστεί η σχέση εξουσίας ενήλικου-παιδιού, η οποία σηματοδοτείται από την υβριδική διάσταση της παιδικής λογοτεχνίας, που ενέχει όχι μόνο αισθητικές, αλλά και παιδαγωγικές και διδακτικές σκοπιμότητες.